Vukovar, 20.12.2025 - Naučni skup s međunarodnim učešćem „Prošlost i kultura Srba u Republici Hrvatskoj“ održan je 20. decembra u organizaciji Zajedničkog veća opština Vukovar, u Srpskom kulturnom centru u Vukovaru. Skup je okupio prosvetne radnike, istoričare i istraživače iz zemlje i regiona, koji su kroz izlaganja govorili o kulturnom i istorijskom nasleđu Srba na ovim prostorima.
Prisutne je na početku skupa pozdravio predsednik Zajedničkog veća opština Vukovar Dejan Drakulić, ističući značaj naučnog pristupa u očuvanju kulture i istorijskog nasleđa. On je naglasio da je cilj skupa očuvanje kulturnog, istorijskog, jezičkog i nacionalnog identiteta pripadnika srpske zajednice, ali i Srba uopšte na ovom prostoru. Takođe je istakao značaj otvaranja novih tema i oblasti koje do sada nisu bile dovoljno istražene ili poznate, kao i rasvetljavanje segmenata srpske istorije, kulture i tradicije koji su često ostajali u senci. Na taj način, kako je naglasio, skup doprinosi očuvanju srpskog identiteta.
Skupu je prisustvovao episkop osečkopoljski i baranjski Heruvim, čije je učešće, kroz predstavljanje teme „Manastir Brana i Svetosavsko predanje u biću Srba istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema“, dalo poseban značaj ovom događaju.
Doktorand Jelica Lipovac Dudaš predstavila je temu „Obrazovanje Srba u periodu mirne reintegracije područja Istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema“. Fokus njenog izlaganja bio je na dokumentima iz vremena mirne reintegracije, odnosno na svim odredbama koje je trebalo ispoštovati. Zaključeno je da mnoge odredbe koje tada nisu ispoštovane i 30 godina od potpisivanja Erdutskog sporazuma i dalje ostaju nerešene. Među njima su nerešeno pitanje registracije škola na jeziku i pismu nacionalnih manjina, izrada programa za nacionalnu grupu predmeta, kao i udžbenika za dodatne sadržaje u nastavi. Istakla je da svaki naučni skup ima značaj jer donosi nove informacije, zanimljive teme i ideje za dalja istraživanja.
Mihajlo Ivančević, doktorand na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, učestvovao je na skupu sa izlaganjem na temu „Odnos prema ćirilici i obrazovnom sistemu u Sremu od 1918. do 1925. godine kroz list Srbija iz Sremske Mitrovice“. U svom radu ukazao je na složen odnos prema ćirilici i obrazovanju u tom periodu, koji je bio snažno obeležen nacionalnim pitanjima. Govoreći o značaju skupa, istakao je da ovakva okupljanja doprinose očuvanju identiteta srpskog naroda na ovom prostoru, kao i kulturne autonomije i obrazovanja.
Temu „Mitropolit zvorničko-tuzlanski Grigorije Živković“ predstavio je dr Boško Marković sa Filozofskog fakulteta u Banjoj Luci. U izlaganju je govorio o životu i radu Grigorija Živkovića, sa posebnim osvrtom na njegovu ulogu u Bosni i Hercegovini tokom borbe Srba za crkveno-školsku autonomiju u vreme austrougarske uprave. Grigorije Živković delovao je u složenim istorijskim okolnostima, kada su pravoslavne eparhije u Bosni i Hercegovini bile pod upravom Vaseljenskog patrijarha, a crkveni velikodostojnici pod pritiskom državnih vlasti. Njegov značaj ogleda se u ulozi koju je imao u ovom važnom periodu za srpski narod.
Na skupu su svoja izlaganja predstavili dr Vesna Vujić, koja je govorila o „Spomenici škole u Trpinji“, dr Boris Stojkovski sa temom „Despotica Barbara Frankopan“, dr Ljiljana Bajac Nikolić sa temom „Negovanje nematerijalne kulturne baštine u nastavi srpskog jezika u srednjim školama u Republici Hrvatskoj“, i doktorand Mirko Savković koji je govorio o „Organizacijama civilnog društva u podunavskim opštinama sa većinskom srpskom zajednicom“. Njihova izlaganja obuhvatila su različite aspekte srpske istorije, kulture, obrazovanja i društvenog života, a predsednik Odbora za kulturu i sport u ZVO-u Sreten Šodolovac, istakao je da je upravo cilj skupa da se rasvetle teme koje nisu dovoljno poznate široj javnosti, a koje imaju veliki značaj i interes.
